MENTAAL WELZIJN - Hoe de kracht van verhalen jongeren veerkracht geeft
"Studenten en jongvolwassenen zitten met heel veel drempels om een plekje bij een psycholoog in te nemen."
- Sofie
- Sofie
Het aantal jongeren dat niet zorgeloos opgroeit, neemt toe. Niet moeilijk dat mentaal welzijn een belangrijk thema was voor Gent als European Youth Capital (EYC). Maar welke rol neem je op als Europese Jongerenhoofdstad om die jongeren te helpen? Alleszins niet door in je eentje een platform voor mentaal welzijn op te zetten. Hoe dan wel? Dat vertellen we in deze longread.
- Je komt te weten dat onze jongeren het echt moeilijk hebben.
- Je leert waar de lacune ligt tussen jongeren die hulp nodig hebben en organisaties die de hulp bieden.
- We vertellen hoe we de kracht van verhalen hebben gebruikt om die kloof te verkleinen.
- En we delen welke lessen we uit het traject hebben opgestoken.
Veel leesplezier.
Onze jongeren hebben het moeilijk.
Humeurig. Zenuwachtig. Ongelukkig. Uitgeput. Onze jongeren hebben het lastig. Dat geven ze niet alleen aan in individuele gesprekken. Dat blijkt ook uit cijfers.
De Christelijke Mutualiteit stelde vast dat het gebruik van antidepressiva onder tieners tussen 2013 en 2023 met maar liefst 43 procent is toegenomen. Het aantal minderjarigen dat een psycholoog of psychiater bezoekt, is op 5 jaar tijd met 50 procent toegenomen.
De verschillende overheden in ons land doen hun best om geestelijke gezondheidszorg voor jongeren laagdrempelig en betaalbaar te maken. Ze kiezen steeds meer voor wat we een 360-graden aanpak noemen. Mentaal welzijn is niet enkel de taak van de hulpverlener, het is ook de verantwoordelijkheid van sportclubs, jeugdverenigingen en andere organisaties om daar aandacht voor te hebben. Een verantwoordelijkheid die initiatieven zoals Overkop, Broeinest, Tejo, Homaar, Love Safely en Littekens enthousiast opnemen.
De logische vraag die zich snel aftekende bij de opstart van Gent als Europese Jongerenhoofdstad: welke rol kon EYC spelen om de veerkracht van jongeren in de stad een zetje te geven?
De Christelijke Mutualiteit stelde vast dat het gebruik van antidepressiva onder tieners tussen 2013 en 2023 met maar liefst 43 procent is toegenomen. Het aantal minderjarigen dat een psycholoog of psychiater bezoekt, is op 5 jaar tijd met 50 procent toegenomen.
De verschillende overheden in ons land doen hun best om geestelijke gezondheidszorg voor jongeren laagdrempelig en betaalbaar te maken. Ze kiezen steeds meer voor wat we een 360-graden aanpak noemen. Mentaal welzijn is niet enkel de taak van de hulpverlener, het is ook de verantwoordelijkheid van sportclubs, jeugdverenigingen en andere organisaties om daar aandacht voor te hebben. Een verantwoordelijkheid die initiatieven zoals Overkop, Broeinest, Tejo, Homaar, Love Safely en Littekens enthousiast opnemen.
De logische vraag die zich snel aftekende bij de opstart van Gent als Europese Jongerenhoofdstad: welke rol kon EYC spelen om de veerkracht van jongeren in de stad een zetje te geven?
Veerkracht in de kijker.
Uit gesprekken met organisaties zoals Overkop, Tejo en Littekens botsten we al snel op een duidelijke lacune:
Uit gesprekken met organisaties zoals Overkop, Tejo en Littekens botsten we al snel op een duidelijke lacune:
- 1Jongeren gaven aan dat ze moeilijk de weg vinden naar geestelijke gezondheidszorg.
- 2Organisaties die veel communiceren over hun aanbod rond geestelijke gezondheidszorg voelen zich dan weer overbevraagd.
- 3Organisaties die te weinig middelen hebben voor communicatiecampagnes raakten gefrustreerd omdat ze de jongeren die ze wilden helpen, niet konden helpen.
Als EYC besloten we om de kloof tussen vraag en aanbod te verkleinen. We wilden bestaande initiatieven een gezicht geven waardoor jongeren hen makkelijker zouden contacteren. Dat bracht ons bij de Tiendaagse van de Veerkracht, een jaarlijks evenement dat geestelijke gezondheid en veerkracht in de kijker zet. EYC wou de rol opnemen van verbinder en ondersteuner voor deze verhalen.
Hoe konden we het aanbod van jongerenorganisaties die inzetten op mentaal welzijn extra in de kijker zetten?
Hoe konden we het aanbod van jongerenorganisaties die inzetten op mentaal welzijn extra in de kijker zetten?
Foto voorstelling RauwRouw - Een project uit onze Open Call gericht op het omgaan met verlies
Inzetten op de kracht van verhalen
Niets dat mensen zo verbindt als straffe verhalen. Met EYC hadden we met ons verhalenplatform en een levendige community op sociale media een sterke basis. Om mentale gezondheid bespreekbaar te maken, werkten we met persoonlijke ervaringen van jongeren voor jongeren. Dat deden we op verschillende manieren:
Niets dat mensen zo verbindt als straffe verhalen. Met EYC hadden we met ons verhalenplatform en een levendige community op sociale media een sterke basis. Om mentale gezondheid bespreekbaar te maken, werkten we met persoonlijke ervaringen van jongeren voor jongeren. Dat deden we op verschillende manieren:
- Via onze sociale media, website en nieuwsbrieven nodigden we jongerenorganisaties uit om hun verhalen over veerkracht te delen op ons verhalenplatform.
- we haakten vast aan de care-projecten uit de Open Call, waarin mentaal welzijn ook een belangrijk aandachtspunt was.
- We zochten actief naar verhalen binnen organisaties die we kenden en waar we al een vertrouwensband mee hadden.
- Daarnaast was het verhalenplatform van EYC de ideale megafoon om verhalen van initiatieven zoals de Week van de Jonge Mantelzorger extra aandacht te geven.
- We stelden onze expertise ter beschikking van de deelnemers van de Tiendaagse van de Veerkracht. Zo maakten we verhalentemplates om de getuigenissen uit hun netwerk te delen. Drie organisaties schreven zich in, maar door geldgebrek en interne discussies over werktijd en verwachtingen zijn de drie projecten vroegtijdig gestrand.
Luxe van de traagheid
We slaagden erin om samen met jongeren een heleboel verhalen via een breed scala aan media te vertellen. Een bloemlezing.
We slaagden erin om samen met jongeren een heleboel verhalen via een breed scala aan media te vertellen. Een bloemlezing.
Niemand hoeft een stille strijd te voeren. Hulp vragen is moedig. Dat was de boodschap van het rondreizende kunstwerk ‘Stille strijd’ van de Nederlandse kunstenares SAZZA.
Stille Strijd
Overkop - Roesoesoe
Overkop Gent, een plek waar jongeren zich zowel kunnen amuseren als hun hart kunnen luchten, en het verhalencollectief Roesoesoe sloegen de handen in elkaar. Vijf dagen lang werkten ze met jongeren rond het thema discriminatie. Na die vijfdaagse werd er nog zes maanden gevijld aan de video’s en teksten. Op die manier voelde elke deelnemer zich comfortabel bij het eindresultaat. Dat is een luxe die geen enkele commerciële of overheidscampagne zich kan permitteren, maar het zorgt op zijn beurt voor authentieke verhalen.
Voor de Week van de Jonge Mantelzorger vertelden we het verhaal van Luka. De 22-jarige studente gedragswetenschappen zorgt al vijf jaar samen met haar moeder en zus voor haar vader die na een hartstilstand niet meer zelfstandig kan leven. Een project waar we trots op zijn, maar dat ook veel voeten in de aarde had: niet makkelijk om iemand vinden in zo’n kwetsbare situatie die bereid is te getuigen.
Lees haar verhaal hier.
Lees haar verhaal hier.
Lessen voor meer veerkracht
Verhalen vertellen over geestelijke gezondheid om jongeren te bereiken is een werk van lange adem. Het is veel vallen en opstaan. Je komt in contact met jongeren in precaire situaties. Je wil hun vertrouwen winnen, hen helpen angsten te overwinnen, zonder te pushen.
Dat is een moeilijk evenwicht. Een evenwicht dat ervoor zorgt dat niet alle projecten altijd verlopen zoals je had gedacht. Maar dat is niet erg. Voor zij die in de toekomst ook een project rond geestelijke gezondheid en jongeren opzetten, hebben we een aantal tips verzameld.
- 1Wie mentaal welzijn bij jongeren wil aanpakken, zet best hoog in op communicatie. Jongeren worden via hun smartphone overspoeld met verhalen. Zorg dat ook de verhalen rond kwetsbaarheid, hulp en mentale gezondheid hen via die weg bereiken.
- 2Blijf zo authentiek mogelijk in die communicatie. Het eerste doel is om jongeren te laten weten dat ze niet alleen zijn. Jouw verhalen helpen om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken.
- 3Vrijwilligers in jongerenwelzijn focussen in de eerste plaats op eerstelijnshulp. Zoek naar manieren om hen zo goed mogelijk te ondersteunen in hun communicatie.
- 4Alsmaar meer organisaties zetten in op mentaal welzijn, of ze nu actief zijn in jeugdwerking, cultuur of sport. Op dit moment is dat een onoverzichtelijk lappendeken. Zoek linken met elkaar. Kijk hoe je elkaar kan ondersteunen.
- 5Aan de beleidsmakers die zich aangesproken voelen: zorg voor een aanpak die beleidsdomeinen overschrijdt. Alle initiatieven die vandaag jongeren ondersteunen, draaien vooral op vrijwilligers. Er is meer overzicht, strategie en geld nodig om die organisaties op een slimme manier de steun te geven die ze verdienen.
- 6Wij merken dat jeugdwerkers zelf vragende partij zijn om beter gewapend te zijn in gesprekken over geestelijke gezondheid. Vraag hen wat ze nodig hebben en hoe je kan helpen.
Het Laatste Woord
“
Studenten en jongvolwassenen zijn echt vaak heel eenzaam in hun hoofd. Nergens durven heengaan, met veel zitten in hun binnenkant, maar vaak denken dat het niet groot genoeg is en nergens echt terecht mogen kunnen. Ze willen het vaak alleen oplossen, vergelijken zich heel hard met elkaar. Het is heel nodig om voor die leeftijdscategorie iets te betekenen. Heel veel handen maken veel werk licht. Er mogen en moeten veel projecten zijn die middelen ontvangen om iets te betekenen voor die leeftijdscategorie.
